AZƏRBAYCAN RESPUBLİKASI ELM və TƏHSİL NAZİRLİYİ

NEFT VƏ QAZ İNSTİTUTU

Calalov Qərib İsaq oğlu

Anadan olduğu yer Azərbaycan Respublikası, Şəki rayonu, Baş-Göynük kəndi
Təvəllüdü 28.11.1937 
Bitirdiyi ali təhsil müəssisəsi Bakı Dövlət Universiteti, Mexanika-riyaziyyat fakültəsi
Elmi dərəcəsi Texnika elmləri doktoru 
Elmi rütbəsi Professor, AMEA-nın müxbir üzvü 
Namizədlik (PhD)  dissertasiyasının mövzusu:

-  ixtisas şifri

-  ixtisasın adı

-  mövzunun adı

01.02.05

Mayenin, qazın və plazmanın mexanikası

Quyuların debitləri müxtəlifliliyinin və layın qeyri-bircinsliliyinin sulaşma prosesinə təsiri məsələləri

Doktorluq dissertasiyasının mövzusu:

-  ixtisas şifri

-  ixtisasın adı

-  mövzunun adı

 

2525.01

Neft və qaz yataqlarının işlənilməsi və istismarı

Deformasiyaya uğrayan kollektorlarda neft və qaz yataqlarının işlənilməsinin hidroqazdinamikası

Müxbir üzv seçilməsi

-  tarix

-  ixtisasın adı


30.06.2001

Neft və qaz yataqlarının işlənilməsi

Həqiqi üzv seçilməsi:

-         tarix

-         ixtisasın adı

Çapdan çıxmış elmi əsərlərinin ümumi sayı

-   xaricdə çıxmış elmi əsərlərinin sayı

-  beynəlxalq bazalarda referatlaşdırılan və indeksləşdirilən jurnallarda çap olunan məqalələrin sayı
273

60

 

30

Müəlliflik şəhadətnamələrinin və patentlərin sayı
Kadr hazırlığı:     

-  fəlsəfə doktorlarının sayı

-  elmlər doktorlarının sayı

14

Əsas elmi nailiyyətləri Tədqiqatların əsas istiqaməti – süzülmə proseslərinin hidrodinamiki modelləşdirilmə üsullarının inkişafı və işlənilmənin tarixi məlumatlarına əsasən karbohidrogen yataqlarının hidrodinamik modellərinin parametrik identifikasiyası.
Aşağıdaki elmi nəticələr alınmışdır:
- çoxlaylı neft və qaz yataqlarının müxtəlif şəraitlərdə istismarı zamanı işlənilmənin texnoloji göstəricilərinin təyininin yeni üsulları təklif edilmiş və hidrodinamik əsasları yaradılmışdır;
- təbii və texnoloji amilləri tam nəzərə almaqla, layların süzülmətutum və həndəsi para-metrlərini təyin etməyə imkan verən yeni yüksək effektli hidrodinamik tədqiqat üsulları yaradılmışdır;
- karbohidrogen yataqların istismarı şəraitində müxtəlif litoloji tərkibli laylarda birfazalı və çoxfazalı flüidlərin süzülməsi zamanı təbii və texnoloji parametrləri və onların mümkün dəyişmələrini nəzərə almaqla, işlənilmə prosesini immitasiya etməyə və proqnozlaşdırmağa imkan verən identifikasiya üsulu yaradılmışdır;
- deformasiya olunan qeyri-bircins qranulyar və çatlı laylarda qərar-laşmamış süzülmə rejimində flüidin və kollektorun fiziki xassələrinin təzyiqdən asılı olaraq dəyişməsini nəzərə almaqla lay parametrlərinin identifikasiyasının tərs məsələlərinin həlli üsulları işlənmişdir;
- çoxlaylı yataqlarda flüidlərin süzülmə proseslərinin kompleks tədqiqatları yerinə yetirilmiş və müvafiq hidrodinamik məsələlərin dəqiq analitik və effektiv yarı-analitik həlləri alınmışdır ki, bu da göstərilən prosesi modelləşdirməyə, bütövlükdə sistemin parametrlərinin orta qiymətini tapmağa imkan vermişdir. Variasiya üsulunun tətbiqi ilə müvafiq hidrodinamik tərs məsələlərin həlli nəticəsində fərdi lay parametrlərinin təyini üçün üsul təklif edilmişdir;
- kollektorların keçiricilik üzrə qeyri-bircinsliyini və anizotroplu-ğunu, quyu debitlərinin müxtəlifliyini, natamamlığını və qarşılıqlı təsirini, süzülmə qanununun qeyri-xəttiliyini nəzərə almaqla defor-masiya olunan çatlı laylarda flüid-lərin süzülməsinin, su-neft sərhə-dinin hərəkəti və onun tənzimlənməsinin hidrodinamik məsələlərinin həlli üsulları işlənmişdir;
- fəza koordinatlarından ixtiyari asılılıq şəraitində yatağın keçiriciliyinin sahə elementləri üzrə təsadüfi paylanmasının orta qiymətinin alın-ması yolu ilə qeyri-bircins məsaməli, çatlı və çatlı məsaməli kollektorlu laylarda süzülmə proseslərinin riyazi modeli təklif edilmiş və uyğun hidrodinamik məsələlərin vahid həll üsulu işlənmişdir;
- ilk dəfə olaraq deformasiya olunan məsaməli mühitdə qazlı mayenin süzülməsini xarakterizə edən dəyişən əmsallı qeyri-xətti xüsusi törəməli differensial tənliklər sisteminin verilmiş şərtlər daxilində şəbəkə üsulu vasitəsilə həll alqoritmi qurulmuşdur. Yatağın istənilən nöqtəsində koordinatdan və zamandan asılı olaraq lay təzyiqinin, neftlədoymanın və quyunun debitinin dəyişmə xarakterini təyin etməyə imkan verən ədədi hesabat proqram paketi yaradılmış və realizə edilmişdir;
- kollektoru deformasiya olunan məsaməli mühitdə qazlı mayenin süzülməsi zamanı müasir optimal idarəetmənin variasiya üsulu əsasında prosesin hidrodinamik modelinin NFK (nisbi faza keçiricilik) funksiyalarına nəzərən identifikasiya məsələsi qoyulmuş və həll edilmişdir. Geoloji və mədən məlumatlarının çatışmazlığı və qeyri-dəqiqliyi şəraitində prosesin hidrodinamik modelinin məqsədyönlü və effektiv dəqiqləşdirməsinə və bununla da yatağın texnoloji iqtisadi göstəricilərinin proqnozunun yaxşılaşdırılması üçün onu korrektə etməyə imkan yaradıldığı göstərilmişdir;
- keçiriciliyə nəzərən qeyri-bircins məsaməli mühitdə tükənmə rejimində qazlı mayenin quyular sisteminə süzülməsi şəraitində hidrodinamik modelin parametrik identifikasiyası məsələsi həll edilmişdir. NFK funksiyalarının qiymətlərinə kollektorun deformasiya səciyyəsinin və quyuların interferensiyasının təsiri öyrənilmişdir;
- tükənmə rejimində çoxfazalı mayenin açılma dərəcəsinə nəzərən hidrodinamiki natamam vertikal və horizontal quyulara axını prosesləri modelləşdirilmiş, hidrodinamik modelin adaptasiyası zamanı NFK funksiyalarının neftlədoyma əmsalından asılı olaraq dəyişməsinə quyunun natamamlıq dərəcəsinin və kollektorun deformasiya səciyyəsinin təsiri araşdırılmışdır;
- zonalar üzrə dilatansion-plastik və elastik məsaməli mühitdə ideal qazın stasionar süzülməsi halında məsamə təzyiqləri, quyunun debiti və dilatan-siya sürətləri arasında analitik asılılıq qurulmuşdur;
- keçiriciliyə nəzərən bircins və bircins-anizotrop irsi sürüşgəcli məsa-məli mühitlərdə elastik mayenin açıl-ma dərəcəsinə nəzərən natamam quyuya süzülmə məsələləri həll edilmişdir. Layın irsi xüsusiyyətlərinin və keçiriciliyə nəzərən layın anizotropluluğunun quyunun texnoloji göstəricilərinə təsiri öyrənilmişdir;
- məsaməli mühitdə birfazalı və çoxfazalı flüidlərin süzülməsi zamanı istilik-kütlə mübadiləsinin keçid və termodinamiki effektləri nəzərə alan hidrodinamiki modelləri yaradılmışdır.
Aparılmış tədqiqatlar əsasında qərarlaşmamış faza axını zamanı isistilik-kütlə mübadiləsinin nəzəriyyəsi inkişaf etdirilmişdir
Elmi əsərlərinin adları

1. Моделирование процесса обработки призабойной зоны газоконденсатных скважин газами различного состава Изв. НАН Азерб. Сер. «Науки о Земле», 2012 г., №2 .М.Т.Абаов, З.Я.Аббасов, Х.А.Фейзуллаев (соавторы)
2. Deformasiya olunan kollektorlu məsaməli mühitdə qazlı mayenin süzülməsi zamanı nisbi faza keçiriciliklərinin identifikasiyası. Изв. НАН Азерб. Сер. «Науки о Земле», 2012 г., №2. A.Ə. Əliyev (соавтор)

3. Некоторые особенности метода эволюционного моделирования применительно к технологическим процессам нефтегазодобычи. Azərbaycan neft təsərrüfatı, №4, 2012 Р.М.Саттаров, А.Г.Гусманова (соавторы)

4. Моделирование процессов фильтрации флюидов в напряженно-деформационных пористых средах. ÇAŞIOĞLU, 2012, 207 с. М.А.Дунямалыев, М.Г.Ханбабаева (соавтор)

5. Birfazalı mayenin layda qərarlaşmış süzülməsi zamanı temperatur sahəsinin təyini. “Neftqazçıxarmada yeni texnologiyalar” Məruzələrin tezisləri. Bakı, 06-07 seтtyabr 2012 M.S.Aslanov (соавтор)

6. Идентификации параметров неоднородного пласта при фильтрации газоконденсатной смеси. Научные труды НИПИ «Нефтегаз», 2012, №3, стр.38-41. Х.А.Фейзуллаев (соавтор)

7. Об оценке изменения проницаемости на дебит скважины. Материалы Международной практической конференции, посвященной «Актуальные проблемы нефтегазовой отрасли», г.Актау, декабрь 2012, стр.415. Е.В.Горшкова (соавтор)

8. Вариационный метод идентификации параметров залежей со сложной структурой. Материалы Международной практической конференции, посвященной «Актуальные проблемы нефтегазовой отрасли», г.Актау, декабрь 2012, стр.74-79 Т.М.Ибрагимов А.М.Мамедов В.С.Мамиев, Х.Ф.Фейзуллаев, А.А.Алиев (соавторы)

9. Гидрогазодинамика глубокозалегающих деформируемых коллекторов месторождений нефти и газа. BAKI – Nafta-Press-2012, 530 c. М.Т.Абасов, Т.М.Ибрагимов, А.М.Мамедов, В.С.Мамиев (соавторы)

10. Численный алгоритм решения процесса воздействия на газоконденсатную залежь комбинированной закачкой газа и воды. Изв. НАН Азерб. Сер. «Науки о Земле», 2013 , №1, с.56-66 З.И. Аббасов, Х.Ф.Фейзуллаев, Ф.Ф.Дамиров (соавторы)

11. Параметрическая идентификация гидродинамической модели пласта по данным разработки месторождений. Материалы Международной научно-практической конференции «ИННОВАЦИОННОЕ РАЗВИТИЕ НЕФТЕГАЗОВОГО КОМПЛЕКСА КАЗАХСТАНА», г.Актау 25-26 апреля 2013, C.84-90. А.А. Алиев, Е.В.Горшклва (соавторы)

12. Моделирование процесса неизотермической многокомпонентной фильтрации флюидов в пористой среде. Материалы Международной научно-практической конференции «ИННОВАЦИОННОЕ РАЗВИТИЕ НЕФТЕГАЗОВОГО КОМПЛЕКСА КАЗАХСТАНА», г.Актау 25-26 апреля 2013, М.Т.Абасов, З.Я Аббасов, Х.А.Фейзуллаев (соавторы)

13. Эволюционное моделирование технологических процессов нефтегазодобычи Материалы Международной научно-практической конференции «ИННОВАЦИОННОЕ РАЗВИТИЕ НЕФТЕГАЗОВОГО КОМПЛЕКСА КАЗАХСТАНА», г.Актау 25-26 апреля 2013, Р.М.Саттаров, Ф.Г.Гусманова (соавторы)

14. Исследование изменения фильтрационно-емкостных свойств терригенных пород-коллекторов в процессе разработки месторождений углеводородов. Материалы Международной научно-практической конференции «ИННОВАЦИОННОЕ РАЗВИТИЕ НЕФТЕГАЗОВОГО КОМПЛЕКСА КАЗАХСТАНА», г.Актау 25-26 апреля 2013, А.А.Иманов. В.Горшкова (соавторы)

15. Гидродинамическое моделирование пластов - мощный инструмент для управления разработкой залежей со сложной структурой. Материалы Международной научно-практической конференции «ИННОВАЦИОННОЕ РАЗВИТИЕ НЕФТЕГАЗОВОГО КОМПЛЕКСА КАЗАХСТАНА», г.Актау 25-26 апреля 2013, Т.М.Ибрагимов, А.М.Мамедов, В.С.Мамиев, Х.А.Фейзуллаев (соавторы)

16. Об оценке изменения относительных фазовых проницаемостей на поздних стадиях разработки. Материалы Международной научно-практической конференции «ИННОВАЦИОННОЕ РАЗВИТИЕ НЕФТЕГАЗОВОГО КОМПЛЕКСА КАЗАХСТАНА», г.Актау 25-26 апреля 2013, М.Т.Абасов, Р.ЮАлияро, Р.А.Рамазанов (соавторы)

17. О нестационарной фильтрации газированной жидкости к системе скважин в деформируемом коллекторе пористой среды. Геолоия, геофизика и разработка нефтяных и газовым месторождений. –М.; ВНИИОЭНГ, №5, 2013. А.А.Алиев (соавтор)

18. Влияние неизотермичности процесса филтрации жидкости в пласте с деформируемым коллектором на продуктивность скважины Azərbaycan neft təsərrüfatı, №9, с.27-31. Е.В.Горшкова (соавтор)

19. Эволюционное моделирование показателей разработки нефтяных месторождений. Международная Научная Конференция «Ньютоновские системы в нефтегазовой отрасли», посвященная 85-летию А.Х.Мирзаджанзаде, Баку, 21-22 ноября 2013 г. Сатаров Р.М., Гусманова А.Г. (соавторы)

20. Адаптация гидродинамичекой модели нефтяной залежи с деформируемыми коллекторами. Международная Научная Конференция «Ньютоновские системы в нефтегазовой отрасли», посвященная 85-летию А.Х.Мирзаджанзаде, Баку, 21-22 ноября 2013 г. С.226-227. Кулиева З.Б.,Горшкова Е.В., Гусманова А.Г. (соавторы)

21. Совершенствование методов моделиро-вания разработки месторождений нефти и газа в деформируемых коллекторах. Международная Научная Конференция «Ньютоновские системы в нефтегазовой отрасли», посвященная 85-летию А.Х.Мирзаджанзаде, Баку, 21-22 ноября 2013 г. Ибрагимов Т.М., Мамедов А.Н., Мамиев В.С. (соавторы)

22. Влияние неизотермичности процесса фильтрации жидкости в пласте с деформируемым коллектором на продуктивность скважины. Азербайджанское нефтяное хозяйство, №9, 2013, с.27-31. Е.В.Горшкова (соавтор)

23. О математическом моделировании процесса фильтрции флюидов в залежахс деформируемыми коллекторами. Азербайджанское нефтяное хозяйство, №12, 2013, с.20-24. З.Б.Кулиева, А.Е.Гусманова (соавторы)

24. О притоке жидкости к несовершенной по характеру вскрытия скважине в многопластовой залежи с деформируемыми коллекторами. Азербайджанское нефтяное хозяйство, №10, 2014, с.21-25. Е.В.Горшкова Ф.М.Мамедова (соавторы)

25. Mayenin maili quyuya axını şəraitində layın temperatursahəsinin təyini. Азербайджанское нефтяное хозяйство, №1, 2015, с.20-23. B.X.Feyzullaev.

26. Температурное поле в неоднородном пласте при нестационарной фильтрации газированной жидкости. Азербайджанское нефтяное хозяйство, №4, 2015, с.21-25. Б.Х.Фейзуллаев (соавтор)

27. Моделирование поля температуры в в деформируемом пласте при нелинейно-упругом режиме фильтрации нефти. Изв. НАН Азерб. Сер. «Науки о Земле», №1-2, 2015, с.53-58. Е.В.Горшкова, З.Б.Кулиева, М.Г.Ханбабаева (соавторы).

28. Определение температурного поля при разработке месторождений с пластовым давлением ниже давления насыщения газом. Изв. НАН Азерб. Сер. «Науки о Земле», №1-2, 2015, с.48-52. Б.Х.Фейзуллаев (соавтор).

29. Моделирование процессов тепло- и массопереноса при фильтрации газоконденсатной смеси в неоднородном пласте. Автоматизация, телемеханизация и связь в нефтяной промышленности. М.; «ВНИИОНГ», №2, 2016, с.5-39. Б.Х.Фейзуллаев (соавтор).

30. Гидрогазодинамика процессов фильтрации флюидов в напряженно деформированных пластах. Palmirium Аcademic Рublishinq. 2016, Саарбрюккен, Германия, 326стр. М.Г.Ханбабаева, М.А.Дунямалыев. (соавторы).

31. Вопросы подземной гидрогазодинамики. Материалы научной сессии, посвященной 90-летию акад. М.Т.Абасова. Баку, 2016г, с.19.

32. О влиянии изменения давления в продуктивном пласте на его гидродинамические показатели. АНХ, 2016. Азербайджанское нефтяное хозяйство, №, 2016, с. Е.В. Горшкова (соавтор).

33. Qazkondensat qarışığının laydasüzülməsi zamanı yaranan termodinamik effektin temperatur sahəsinə təsiri haqqında. Изветия «Науки о Земле» №1-2, 2016. B.X.Feyzullaev (соавтор).

34. Neftçixarmada su-neft sistemləri əsasındareotexnoloji üsulların yaradılması və tətbiqinin perspektivliliyi. Вестник Азербайджанской Инженерной Академии. Том 8, №1, 2016. Q.Q.İsmayılov, N.M.Səfərov (соавторы).

Respublika, beynəlxalq və xarici ölkələrin elmi qurumlarında üzvlüyü

Qazaxıstan Respublikasının ATIRAU “Neft və Qaz İnstitutunun“ fəxri professoru

Pedaqoji fəaliyyəti

Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının magistratura üzrə professor-müəllimi

Digər fəaliyyəti

Təltif və mükafatları

1. Akad.Qubkin adına mükafat
2. Əmək veteranı medalı
3. "Şöhrət" ordeni

İş yeri və ünvanı

Elm və Təhsil Nazirliyi Neft və Qaz İnstitutu, Bakı şəh., F. Əmirov küç., 9, AZ1000

Vəzifəsi

Elm və Təhsil Nazirliyi Neft və Qaz İnstitutu "Quyu-lay sistemlərinin hidrodinamikasının nəzəri problemləri" şöbəsinin rəhbəri

Xidməti tel. (+994 12) 539 39 89
Mobil tel . (+994 50) 518 03 40
Ev tel.
Faks (+994 12) 537 22 85
Elektron poçtu dzhalalovgarib@rambler.ru